De toegangsvoorwaarden voor lage-emissiezones (LEZ) verschillen zeer sterk in de Europese Unie, wat voor verwarring zorgt bij automobilisten. Daarom pleit Europarlementslid Kris Peeters in parlementaire vraag voor één duidelijk registratiesysteem en gelijke toegang. 

Kris Peeters: “Om de luchtkwaliteit in steden te verbeteren bestaan er in verschillende Europese lidstaten al meer dan 225 verschillende lage-emissiezones, die de toegang voor de meest vervuilende voertuigen verbieden. De aanpak, normen en de sancties verschillen echter niet alleen van lidstaat tot lidstaat, maar ook vaak van regio tot regio of van stad tot stad in één bepaalde lidstaat. Hierdoor ontstaat er een lappendeken van verschillende vignetten, emissiestandaarden en monitoringsmodellen. Dit zorgt natuurlijk voor verwarring bij automobilisten en heeft een duidelijke invloed op de interne markt. Dit niet alleen voor vakantiegangers, maar ook voor professionelen zoals vrachtwagenchauffeurs.”

Verschillen tussen steden/landen:

Voor de Vlaamse steden bestaat er een geharmoniseerde timing en voorwaarden van LEZ. Steden kunnen vrij kiezen wanneer zij wensen ‘in te pikken’. Brussel volgt andere timing en normen. Zowel Vlaamse steden als Brussel werken volgens nummerplaatherkenning.

Parijs werkt via stickers op de wagen. Maakt een onderscheid tussen ‘Heavy duty vehicles’ en ‘All other vehicles’, LEZ enkel geldig tussen 08.00 en 20.00u.

Nederland kent grote verschillen tussen verschillende steden. Nederland zelf is één grote LEZ voor +3.5 ton, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hebben specifieke regels voor licht vrachtvervoer en personenvervoer.

Duitsland heeft 58 LEZ, sterk geharmoniseerd systeem met de ‘Groene’ sticker (euronorm 4). Toch kan elke stad of gemeente uitzonderingen maken op de regels voor het dragen van een milieusticker

Italië heeft veel verschillende lage-emissiezones (21 regio’s met intern nog afwijkingen tussen steden) met verschillende normen en tijdsperiodes, voornamelijk in Noord-Italië, maar ook in het midden van Italië en Sicilië, gecombineerd LEZ en stedelijke tolheffingssystemen in Milaan en Palermo. Er zijn ook meer dan 200 afgedwongen toegangsregels via camera’s in heel Italië.

Wenen werkt via stickers en eigen voorwaarden.

Praktische problemen:

Voor de LEZ in Vlaanderen dienen buitenlandse wagens zich minimum 24 uur op voorhand te registeren, zelfs als ze voldoen aan de LEZ-normen. Deze registratie is eenmalig en geldig tot 2027 of later. Voor Brussel dienen buitenlandse wagens zich apart te registeren, deze is geldig voor 3 jaar. Veel verschillen tussen de zones in EU betreffende registratie buitenlandse wagens.

Verschillende regels voor personenwagens (categorie M1), bussen en autocars (categorieën M2 of M3), kampeerwagens (categorie M1, M2 of M3), bestelwagens (categorie N1), vrachtwagens (categorieën N2 of N3) en landbouw- of bosbouwvoertuigen (categorie T).

Elke LEZ heeft haar specifieke website met uitleg, specifieke registratieprocedure, boetesysteem.

Verschillende landen (o.a. Frankrijk en Duitsland) hebben elk een geharmoniseerd systeem met stickers.

Sommige zones (bv. Perugia) hebben strengere regels in de winter bij smogalarm.

Sommige zones werken niet met euronormen maar met bouwjaar voertuig.

In het verleden heeft de Europese Commissie toegegeven dat de huidige situatie onduidelijk is voor de gebruikers van het Europese wegennet. Zij zien tot op heden echter geen oplossing in verdere harmonisatie op EU-niveau. Als reden haalt de Commissie onder meer het subsidiariteitsbeginsel aan. Ook dient elk systeem te zijn afgesteld op de specifieke eigenheden van de betreffende stad of regio. Elke nationale of regionale regelgeving moet daarnaast ook evenredig en niet-discriminerend zijn, waardoor er volgens hen geen geval van discriminatie kan zijn. De Commissie wil het gestelde probleem daarentegen oplossen door de informatiestroom naar de burger te verbeteren en te standaardiseren.

Hiervoor zijn reeds enkele initiatieven genomen in deze richting:

Commissie werkt samen met de lidstaten aan een niet-bindend document om tot een gemeenschappelijke en gestandaardiseerde aanpak bij de informatievoorziening te komen. Wegens grote meningsverschillen tussen stakeholders wenst de huidige commissie geen nieuw initiatief meer te lanceren. Het is wachten op de nieuwe Commissie om te zien of zij hierin stappen wilt zetten.                                                                                           

Er is een website, www.urbanaccessregulations.eu, waar alle informatie op één plek beschikbaar is. Deze is echter niet compleet en soms onduidelijk, ook met betrekking tot regelgeving en procedure buitenlandse wagens.

Voorbereidende actie van het Europees Parlement voor de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke informatie-app met alle informatie over lage-emissiezones in de EU (30 augustus 2018). In de TRAN-commissie is reeds verschillende malen opgeroepen om de problematiek van de LEZ aan te pakken (o.a. via amendementen op Budget). Tot heden zijn er echter geen concrete initiatieven zichtbaar en blijft de problematiek aanwezig.

Mogelijke uitbreiding van de real-time verkeersinformatiediensten met info over de lage-emissiezones.

Zelfs met alle mogelijke transparantie blijft een kakafonie aan regelgeving omtrent LEZ-zones een grote belemmering voor de Interne markt (welke euronormen, welke types voertuigen, verschillende inwerkingtreding, registratie buitenlandse voertuigen).

Een harmonisering dringt zich op. In het kader van de subsidiariteitsregels en de lokale gevoeligheden is een maximale harmonisatie niet aangewezen.

Voorstel:

Een simpel en geharmoniseerd systeem (A tot E, eventueel opgesplitst naar diesel-benzine) gebaseerd op de Euronorm voor alle steden die LEZ willen introduceren. De timing en het grondgebied beslissen de steden zelf. Zo kan een stad beslissen om in 2020 zone E te zijn, 2021 D, 2022 C, 2024 B, 2027 A. Dit is gemakkelijk te communiceren naar consumenten en professionelen. Een website of garagisten kunnen gemakkelijk aangeven welke auto tot welke categorie behoort.

Een minimaal onderscheid tussen types voertuigen (personenwagens, motors, licht vrachtvervoer, zwaar vrachtvervoer, mopeds, taxis...). EU geharmoniseerd tot maximum 2 à 3 categorieën.

Eén Europees registratiesysteem voor wagens die naar andere lidstaten rijden zodanig 1 registratie voldoende is voor alle lidstaten. Eén geharmoniseerd Europees systeem om dag-week-maandpassen te kopen voor auto’s die normaal de zone niet meer binnen mogen. De website www.urbanaccessregulations.eu bevat reeds informatie over alle LEZ zones, deze website kan worden uitgebreid met dergelijk registratiesysteem.

Een keuze tussen nummerplaatherkenning of stickers. Mogelijkheid om te combineren op voorwaarde dat 1 sticker geldt voor volledige Unie (sticker: ‘a,b,c,d,e-auto’ afhankelijk van sticker kunnen ze zone binnen of niet).

Daarnaast moet in het kader van de interne markt en het rechtszekerheidsprincipe gegarandeerd worden dat toekomstige motorisaties, die voldoen aan de strengste normen en die op de Europese markt mogen worden gebracht (voldoen aan recentste homologatienormen, bv. EURO 7-norm), niet zomaar mogen worden verboden door lagere overheden.